Dat de openbare ruimte zich prima leent voor beweging en om de gezondheid op peil houden, wordt door de huidige coronacrisis nog maar eens onderstreept. Beweegroutes in de openbare ruimte haken hierop in en maken veelal gebruik van bestaande elementen. Aanpassingen in de toch al drukke openbare ruimte zijn daardoor nauwelijks nodig.
Gezondheid wordt steeds meer geïntegreerd in de inrichting van een constant drukker wordende openbare ruimte. Zo heeft het gemeentebestuur van Utrecht in 2012 besloten dat bij alle ruimtelijke projecten en beleid een gezondheidsadvies hoort en is een gezonde fysieke leefomgeving bovendien een integraal onderdeel van de Omgevingswet. Naast zorgdragen voor goede luchtkwaliteit en het inperken van geluidsoverlast liggen er nog veel kansen voor een leefomgeving die uitnodigt tot gezond gedrag.
Hoe maak je nou van de gezonde keuze ook de meest aantrekkelijke? Beweegroutes vormen een leuke en laagdrempelige manier om in beweging te komen. Beweegroutes zijn routes waarbij alles wat er in de openbare ruimte aanwezig is zodanig met elkaar wordt verbonden dat het uitnodigt om in beweging te komen. Afhankelijk van de wensen en behoeften van de inwoners kan een route bestaan uit hinkelpaden, springpalen, outdoor fitness en andere sportoefeningen. Zo is er voor beginnende en gevorderde sportievelingen, maar ook voor de minder mobiele bewoner een beweeglijke uitdaging.
Bestaand straatmeubilair
Een doordacht voorbeeld is het initiatief KWIEK met inmiddels bijna veertig gerealiseerde beweegroutes door heel het land. Het concept maakt gebruik van bestaand straatmeubilair om oefeningen mee te doen en nodigt uit om samen in de buitenlucht te bewegen. Deelnemers, met name senioren, trainen zo spelenderwijs en ‘onderweg’ hun balans, kracht, uithoudingsvermogen en algehele mobiliteit. Door de route in een groepje, en onder begeleiding van een beweegcoach, te lopen, wordt verantwoord bewegen ook een gezellige bezigheid die kan worden afgesloten met een kopje koffie.
Beweging werkt preventief tegen de vermindering van spierkracht en balans, een probleem waar veel 65-plussers mee te maken krijgen. Jaarlijks komen er veel ouderen op de eerste hulp terecht na een val en met de toenemende vergrijzing zal dit aantal de komende jaren verder groeien. Met een adaptief ingerichte leefomgeving worden de gebruikers ervan uitgenodigd tot gezond gedrag. Door als gemeente in te zetten op beweging kan dus een bijdrage geleverd worden aan preventieve ouderenzorg. Ook in deze coronatijd kunnen de beweegroutes veilig individueel worden gebruikt. De verschillende tegels liggen immers tientallen meters uit elkaar.
Betrokkenheid en eigenaarschap
Beweegroutes dragen niet alleen bij aan een verbeterde vitaliteit en zelfredzaamheid, maar ook aan een levendige openbare ruimte waarbij bewoners zich betrokken voelen. Naast fysieke voordelen kan een beweegroute bovendien sociale cohesie en het gevoel van eigenaarschap van de openbare ruimte vergroten. Bijkomend voordeel is dat er geen grootschalige aanpassingen noodzakelijk zijn. Door bestaand meubilair aan te vullen met tegels met opdrachten kan relatief laagdrempelig en tegen lage kosten een groot verschil gemaakt worden. Bovendien worden er geen nieuwe obstakels opgeworpen, waardoor andere functies van de openbare ruimte niet in het geding komen.
Druk(te) op de openbare ruimte
Hét nieuwe Stadswerk-thema van 2020 is druk(te) op/in de openbare ruimte. Door de coronacrisis lijkt dit thema nu ver van ons af te staan, maar het zal na verloop van tijd ongetwijfeld weer een belangrijk onderwerp worden. In een leefomgeving die steeds intensiever gebruikt wordt door verdichting en verstedelijking, is multifunctionaliteit het sleutelwoord. Door het stapelen van functies wordt de schaarse ruimte slim benut. Dat legt echter wel extra druk op deze (groene) ruimte en daarom is slim ontwerp van groot belang. Denk daarom buiten de gebaande paden en maak gebruik van de mogelijkheden die de omgeving al biedt.
Beweegroute Noorderpark: een impressie
Stadswerk heeft op 15 januari van dit jaar een Stadssafari georganiseerd langs de Noord/Zuidlijn. In het kader van gezondheid heeft de GGD Amsterdam een presentatie gegeven in de Roze Tanker, waarna de beweegroute in het park getoond en uitgeprobeerd werd. Door een striemende regen en met forse tegenwind bereikte onze groep de Roze Tanker in Amsterdam. In dit tot een muzikale oase getransformeerde benzinestation werden de KWIEK beweegroute geheimen onthuld. Helemaal nieuw was het niet voor mij. Afgelopen jaar verschenen in Nijmegen bijzondere tegels op de route van mijn dagelijks rondje met hond Kieta. In heldere beeldtaal, in wit en oranje, nodigen ze uit om oefeningen te doen. En ze zijn genummerd! Voor mij een uitnodiging voor een speurtocht. Waar liggen die andere tegels? Vanuit de Roze Tanker begaven we ons op de beweegroute in het Noorderpark. En ja helaas, als senior in het gezelschap aan mij de opgave om de oefeningen in het park voor te doen. Aan de slag om te laten zien dat lijf en leden nog soepel zijn. Met deze middag als extra handicap het ontwijken van flinke regenplassen. Gelukt! Na deze frisse neus mochten we naar de verdiende borrel. (Maarten Loeffen – directeur Vereniging Stadswerk Nederland)
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 4, 2020). TEKST: Marcelle Verhoeven, Vereniging Stadswerk en Manuel Wijffels, Kwiek Beweegroute
