Hittestress zou wel eens een van de grootste uitdagingen van de komende tijd kunnen worden. Om die hittestress beter in kaart te brengen, ging in de zomer van 2024 in Utrecht een project van start waarbij bewoners van drie wijken met draagbare meetsensoren hitte-eilanden in hun eigen wijk in kaart konden brengen. De eerste resultaten van dat project zijn veelbelovend.
Tijdens het meetproject ‘Urban ReLeaf: Groene buurt, koele buurt’ trokken 103 bewoners van de Utrechtse wijken Zuilen, Ondiep, Kanaleneiland en Rivierenwijk er met meetsensoren en een app op hun telefoon op uit om de hitte en luchtvochtigheid in hun wijken in kaart te brengen. De deelnemers maakten met de sensor minimaal tien wandelingen van minimaal tien minuten lang door hun wijk. Via de app konden de deelnemers ook aangeven op waar en wanneer ze zelf hittestress ervaarden.
Samen verzamelden de deelnemers meer dan 70.000 datapunten. Daarnaast werd de ‘hittestressknop’ in de app 327 keer ingedrukt. Hoewel niet alle metingen bruikbaar waren door bijvoorbeeld storingen met de registratie van gps-gegevens van de telefoons, bleef er meer dan genoeg waardevolle input op voor verder onderzoek naar hitte in de wijken. Dat is waardevolle kennis, want hoewel er inmiddels veel kennis is over bijvoorbeeld regen en droogte is er over hitte en hittestress in stedelijk gebied vaak weinig meer beschikbaar dan de modellen van het KNMI.
Aanvulling op hittemodellen
De data die tijdens het meetproject zijn verzameld, vormen zodoende een waardevolle aanvulling op de al kennis en modellen. Met de verzamelde gegevens kan de gemeente Utrecht haar hittestressmodellen verfijnen en – indien nodig – zelfs corrigeren. Ook de subjectieve data speelt daarbij een rol. Zoals gezegd konden deelnemers via de app ook aangeven waar en wanneer zij hittestress ervaarden. De gemeente Utrecht heeft namelijk als doel dat iedere bewoner binnen tweehonderd meter een koele verblijfsplek kan vinden. Bij het bepalen van die koele verblijfsplekken wordt voornamelijk gebruik gemaakt van de modeldata van het KNMI, maar in die geven niet aan of bewoners zo’n op papier koele plek ook daadwerkelijk als koel ervaren. Door ook de ervaringen van bewoners mee te nemen in het onderzoek, geeft het project ook inzicht in de dagelijkse hittebeleving in de verschillende delen van de stad. Wat zorgt voor beter inzicht op hoe het klimaatbeleid van de stad effectiever kan worden gemaakt.
Vervolg in 2025
In 2025 krijgt het project een vervolg. Zowel de sensoren als de app waarmee de metingen worden verricht, hebben een update gekregen. Een belangrijke update is nu dat de deelnemers niet alleen kunnen aangeven waar zij hittestress ervaren, maar ook kunnen aangeven waar zij juist een relatief koele plek ervaren. Naast de subjectieve ervaringen komt er ook een korte vragenlijst, waarmee de deelnemers hun ervaring kunnen toelichten.
Inmiddels kunnen bewoners zich weer inschrijven voor de meetronde in 2025. Voor de werving van nieuwe (vrijwillige) deelnemers richten de onderzoekers zich daarbij in het bijzonder op groepen die gevoelig zijn voor hittestress, maar die bij de eerste meetronde enigszins ondervertegenwoordigd waren. Dan gaat het vooral om jongeren, studenten en vrouwen met een migratieachtergrond.
Het project Groene buurt, koele buurt is een samenwerking van gemeente Utrecht, provincie Utrecht, Natuur en Milieufederatie Utrecht en andere Europese en lokale partners. Meer weten? Op de site van Samen Meten Utrecht is meer informatie te vinden over het project Groene buurt, koele buurt en andere citizen science projecten.