Fietssnelwegen: nieuwe kansen voor een duurzame stad

Een gezondere bevolking, terugdringen van de files en minder milieubelasting: de voordelen van een hoog fietsgebruik zijn evident. Toch is het fietsgebruik de afgelopen jaren afgenomen. Fietssnelwegen moeten het fietsgebruik in Nederland weer een flinke impuls geven.

Twente is met het fenomeen fietssnelweg voortvarend aan de slag gegaan: de eerste gedeelten van de Twentse Fietssnelweg F35 zijn inmiddels in gebruik genomen, in 2020 moet een fietssnelweg van 60 kilometer dagelijks vele nieuwe fietsers opleveren. Regio Twente en de Twentse gemeenten willen dan het gehele traject van de Duitse grens bij Enschede via Hengelo, Borne, Almelo en Wierden naar Nijverdal, met zijtakken Enschede-Oldenzaal en Almelo-Vriezenveen gereed hebben. De term F35 verwijst naar de evenknie voor het gemotoriseerde verkeer, de Rijksweg A35.

De F35 is geen project dat binnen korte tijd moet worden gerealiseerd, maar de fietssnelweg wordt gefaseerd uitgevoerd. Daar waar mogelijk wordt meegelift met andere infrastructurele werken. Zo is bij de aanleg van het verdiepte spoor in Almelo gelijk plaats gemaakt voor de fietssnelweg. Inmiddels is ook het gedeelte tussen Enschede en Hengelo open voor de fietser en ligt er een gedeelte in de Enschedese wijk Roombeek. Eind volgend jaar worden nog twee gedeelten opengesteld: één in Enschede en het gedeelte langs het Combiplan in Nijverdal. Voor het aanleggen van het gedeelte Borne-Hengelo is in het kader van Fiets Filevrij een extra Rijksbijdrage ontvangen.

De Twentse stedenband leent zich bijzonder goed voor realisatie van de fietssnelweg: op de middellange afstanden (tot 15 kilometer) zijn voldoende kansen om het fietsgebruik onder forensen verder te vergroten, mits er sprake is van een snelle, comfortabele en conflictvrije verbinding. Door de fietssnelweg zoveel mogelijk parallel aan het spoor te realiseren, wordt meegelift met bestaande en nog te realiseren ongelijkvloerse overgangen. Dat levert tijdwinst en comfort op voor de fietser, en maakt het investeringsplaatje nog wat gunstiger.

Kwaliteitsslag

De fietssnelweg als nieuw type infrastructuur maakt momenteel een ontwikkeling naar volwassenheid door. In het project Van A naar F, dat Regio Twente samen met Artgineering, Goudappel Coffeng en nog twee regio’s heeft opgepakt, wordt de link gelegd met de opkomst van de eerste autosnelwegen. Daarbij staat de vraag centraal hoe we van deze opkomst van snelwegen kunnen leren om ook voor de fietser hoogwaardige snelle infrastructuur te realiseren. Een duurzame ontwikkeling van zowel het stedelijk als landelijk gebied staat daarbij centraal: op welke wijze kunnen we dan infrastructuur zo realiseren dat we een positieve bijdrage leveren aan sociaal-economische ontwikkeling van de route met behoud of versterking van ruimtelijke kwaliteit?

Waar ontwerpers fietsvoorzieningen vooral beschouwen als een noodzakelijk kwaad, moet de kansrijkheid van inpassen van fietsinfra voorde kwaliteit van de openbare ruimte nog nadrukkelijker naar voren komen. Door met stedenbouwkundigen, verkeerskundigen en landschapsarchitecten in gesprek te gaan, levert dat nieuwe inspiratie op in een omgeving waarin maatwerk onontbeerlijk is.

Het inpassingsvraagstuk is in de praktijk vaak een lastige, vooral omdat het handhaven van de hoge kwaliteitseisen voor fietssnelwegen essentieel zijn om recht te doen aan de term ‘snelweg’. In het Masterplan Fietssnelweg F35, waarin het plan voor de Twentse fietssnelweg is vastgelegd, zijn de minimumeisen aanzienlijk: rood asfalt, minimaal vier meter breed, zoveel mogelijk voorrang en maximaal 30 seconden wachttijd bij verkeerslichten.

Effecten

Kwaliteit is essentieel om de concurrentiepositie van de fiets ten opzichte van de auto te verbeteren. Mobiliteitsgedrag is alleen te beïnvloeden als slim wordt ingespeeld op de blijvende voordelen van een vervoerswijze. Een automobilist is niet te verleiden om ook eens de fiets te pakken naar het werk als hij daardoor niet sneller is, niet meer plezier ervaart of de financiële voordelen onvoldoende ervaart.

De toenemende brandstofprijzen kunnen in die zin een trigger zijn om het fietsgebruik verder aan te wakkeren. Twente mikt op een reductie van autokilometers in de spits van vijf procent. Daarbij richt de Regio zich vooral op de kortere (tot 7,5 kilometer) en middellange (tot 15 km) afstanden. Op sommige tracés, zoals tussen Borne en Hengelo, is zelfs vijftien procent haalbaar.

Ook de opkomst van de elektrische fiets biedt serieuze kansen voor de fiets als alternatief voor de auto. In 2010 was het marktaandeel van de elektrische fiets al 10 procent van het totaal aan-tal verkochte fietsen, dat getal is het afgelopen jaar verder toegenomen. De hoek met elektrische fietsen in de fietsenzaak is allang niet meer het domein van alleen maar zestig-plussers, ook de jongere generatie ontdekt de elektrisch aangedreven tweewieler, soms zelfs als vervanger van de tweede auto. De fiets is serieus bezig een nog prominentere positie in te nemen in het straat-beeld, de elektrische fiets ontpopt zich daarbij als de wind in de rug.

Door: Hans Dekker en Laurens van der Velde, Regio Twente

Voor meer informatie kunt u de volgende websites bezoeken: www.regiotwente.nl, www.fietssnelwegf35.nl en www.vananaarf.nl

Dit artikel is afkomstig uit het Stadswerk magazine nummer 4 van het jaar 2012. 

Wilt u zich graag abonneren op Stadswerk magazine? Dat kan hier.

Wilt u meer informatie over de mogelijkheden en prijzen om te adverteren op De Openbare Ruimte of in Stadswerk Magazine? Neemt u dan contact met ons op middels het volgende formulier.