Materieel versus immaterieel cultureel erfgoed

Sinds het ontstaan van de zwartepietendiscussie, en recenter het incident met Groningse studentenvereniging Vindicat, is er regelmatig iets in het nieuws over (im)materieel cultureel erfgoed. Wat is het verschil tussen materieel en immaterieel erfgoed?

Immaterieel cultureel erfgoed

Immaterieel erfgoed is, zoals de naam al een beetje zegt, het culturele erfgoed dat niet tastbaar is. Het omvat alle bijzondere elementen van een cultuur, zoals tradities en volksfeesten, die generatie op generatie doorgegeven worden. Deze vormen van cultureel erfgoed kunnen niet beschermd worden door onderhoud of een plek in een museum. Een vermelding op de culturele erfgoed-lijst kan ervoor zorgen dat een traditie meer aandacht krijgt en er meer gedaan wordt om het voort te laten bestaan. Immateriële erfgoeden kunnen zowel landelijk zijn als zeer lokaal.

Voorbeelden immaterieel cultureel erfgoed

Het Sinterklaasfeest wordt in Nederland al gevierd vanaf circa de 15^e eeuw. Het feest is door de eeuwen heen op verschillende manieren gevierd. Omdat de Sinterklaastraditie verweven is met de Hollandse geschiedenis, kreeg het daarom een plek op de culterele erfgoedlijst. Onderdelen van dit immateriële erfgoed zijn de intocht van Sinterklaas, de schoen zetten en pakjesavond.

De Alkmaarse kaasdragers zijn over de hele wereld bekend. Op de kaasmarkt in Alkmaar ontstond in 1593 de Kaasdragers Gilde. Eeuwenlang was de kaasmarkt een gewone handelsmarkt en geen toeristische attractie zoals vandaag de dag.  De kaasdragers zijn inmiddels uitgegroeid tot ambassadeurs van de stad. Hoewel de kaasdragers tegenwoordig vrijwilligers zijn, blijven de gildetradities hetzelfde: als je eenmaal lid bent van de gilde blijf je kaasdrager tot je dood (in de praktijk tot je pensioen).

Op de hoogte blijven van het laatste nieuws over de openbare ruimte?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en volg ons op Facebook, dan mis je niks!

Materieel cultureel erfgoed

Materieel erfgoed bestaat uit tastbare cultuurtradities of – overblijfselen. Binnen materieel erfgoed
wordt er nog onderscheid gemaakt tussen onroerend erfgoed en roerend erfgoed, ofwel gebouwen en landschappen en zaken als boeken en kunstwerken. Materieel erfgoed geeft huidige en toekomstige generaties een goed beeld van de (lokale) geschiedenis en draagt bij aan de culturele identiteit. Wanneer iets op de lijst van cultureel erfgoed staat, wordt het beschermd door het Rijk door bijvoorbeeld onderhoud en restauratie.

Voorbeelden materieel cultureel erfgoed

De Dom van Utrecht is een gotische kerk die vanaf 1254 gebouwd werd. De Domtoren is 112,32 meter hoog en daarmee de hoogste kerktoren van Nederland. In 1674 verwoestte een tornado het schip van de Domkerk, waardoor de kerk en de toren los van elkaar kwamen te staan. Zo ontstond het Domplein in Utrecht.

De Waddenzee staat zelfs op de UNESCO-lijst van Werelderfgoed. Het waddengebied is ontstaan na de laatste ijstijd, ongeveer 7000 jaar geleden. Vanwege de enorme diversiteit aan dieren en plantensoorten en de bijzonder eigenschappen van de ecosystemen heeft het waddengebied een plek verdiend op deze lijst.

Bronnen: immaterieelerfgoed.nl/; cultureelerfgoed.nl/; www.domkerk.nl/; www.waddensea-worldheritage.org/