Column: Hoe gevaarlijk is de smartphone in de auto?
Een Skype-vergadering in de auto, whatsappen op de fiets, facetimen terwijl je oversteekt: we multitasken er massaal op los in het verkeer. En dat blijkt de verkeersveiligheid bepaald niet ten goede te komen. De mogelijkheden die onze telefoon biedt mogen dan ‘smart’ zijn, maar ‘safe’ is anders. Tijd om verder te zoeken naar mogelijkheden om op een veilige en verantwoorde manier technologie in het verkeer te gebruiken.
Door Nathalie van Dijk
Herinner je je nog die video van verzekeraar Interpolis? Het verhaal van een jongeman die achter het stuur zijn smartphone checkt en daardoor met 90 km/h op zijn voorligger botst, laat mij maar niet los. De bestuurster raakt zwaargewond. Haar zoon, die achterin zit, overlijdt. De video gaat viral en wordt op Facebook meer dan 20.000 keer gedeeld. Zo’n filmpje maakt dus indruk. Misschien is het zelfs confronterend. Want als het om smartphone-gebruik achter het stuur gaat, duikt er vaak een narcistisch duiveltje op dat vertelt dat jij een ster bent in multitasken. Jij bent geen zondagsrijder, maar een ervaren bestuurder met een drukbezette agenda. Met je linkeroog op de weg en je rechteroog op je telefoon stuur jij even een appje of scroll je door je tijdlijn. Alles onder controle, denk jij…
MULTITASKEN IN DE AUTO
Je hebt misschien het gevoel dat je met gemak twee dingen tegelijk kunt, maar je wordt gefopt door je brein. Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat onze handen, ogen en hersenen maar één taak tegelijk kunnen uitvoeren. Appen en autorijden gaan dus niet samen. De kans is aannemelijk dat je mij op dit moment nog niet gelooft, omdat jij het levende bewijs bent dat het wel kan. Maar onderzoeker Jelmer Borst van de Universiteit van Groningen bewijst iets anders. Hij heeft ontdekt dat ons werkgeheugen slechts één ding tegelijk kan. Al het andere wat je op datzelfde moment doet, wordt verplaatst naar het langetermijngeheugen. Je bent dus niet aan het multitasken, maar aan het switchtasken. En voor elke switch van je telefoon naar het verkeer heeft je brein een zeventiende van een seconde nodig. In die tijd kunnen je hersenen geen informatie verwerken. En het filmpje toont aan dat die fractie van nog geen kwart seconde er wel degelijk toe doet!
VEILIGE SMARTFUNCTIES
Als verkeerspsycholoog bij Sweco is het mijn missie om de verkeersveiligheid te bevorderen. Het liefst zou ik dus zeggen: weg met die telefoon achter het stuur! Maar de smartphone mag dan een gevaarlijke verleider zijn, hij is ook bijzonder handig in het verkeer. Door allerlei verkeersgerelateerde functies kan hij je reis van A naar B een stuk makkelijker en efficiënter maken. Deze smartfuncties moeten dus zo veilig mogelijk worden aangeboden. Maar hoe? De pushberichten die zich tijdens je reis opdringen, zijn verleidelijk. Je wordt getriggerd om toch even op je telefoon te kijken. Ik vind daarom dat elke auto uitgerust zou moet worden met een optimaal navigatiesysteem of in-carscherm, dat de verkeersgerelateerde functies op de smartphone overbodig maakt. Maar ook dan wordt je aandacht afgeleid door een scherm. Bij het (door)ontwikkelen van dit soort systemen is het dus noodzakelijk om te zoeken naar een niet afleidend design en optimale gebruiksvriendelijkheid.
APPEN IN DE AUTO
Eén ding is duidelijk: er moet iets gebeuren, want de cijfers liegen er niet om. Eén op de drie automobilisten verstuurt weleens een bericht achter het stuur. Onder zakelijke rijders zegt maar liefst 37% zijn telefoon niet te kunnen negeren tijdens een rit. En de prijs die we daarvoor betalen is hoog. Volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) vergroot smartphone-gebruik de kans op betrokkenheid bij een ernstig ongeval met ongeveer factor tien. We kunnen dus niet wachten tot elke auto in de toekomst van zo’n veilig navigatiesysteem of in-carscherm is voorzien. Om het verkeer ook zonder zo’n systeem veiliger te maken, zullen we ons gedrag moeten veranderen.
OFFLINE VERVELING HEEFT EEN FUNCTIE
Waarschijnlijk heb je nu het gevoel dat je je tijd zo optimaal mogelijk moet gebruiken. Dat doe je door ook in de auto te communiceren via je smartphone: even appen, skypen of facetimen. Maar wist je dat je productiever wordt door af en toe offline te zijn? Als je overspoeld wordt met informatie, heb je volgens onderzoeker Evgeny Morozov geen ruimte om nieuwe inzichten te krijgen. Dan ontstaat er informatiemoeheid in je hoofd. De verveling die mogelijk toeslaat op een lange snelweg, heeft juist een functie! Hersenscans laten zien dat de binnenkant van de prefrontale cortex zeer actief is bij verveling. Je krijgt ruimte om dieper na te denken en je creativiteit wordt gestimuleerd. Resultaat: wanneer je weer aan het werk gaat, zul je merken dat je uiteindelijk productiever bent. Er zijn diverse apps beschikbaar die je kunnen helpen om het gebruik van de smartphone te verminderen. Hiermee kun je er bijvoorbeeld achter komen hoelang je dagelijks naar je telefoonscherm kijkt. Er zijn ook apps beschikbaar die je pushberichten blokkeren tijdens de rit. Mijn eigen offline-moment creëer ik trouwens door af en toe mijn telefoon in de vliegtuig-modus te zetten.
TEKENEN VOOR VEILIG VERKEER
Deze week heeft Sweco het Convenant ‘Veilig gebruik smartfuncties in het verkeer’ ondertekend. Daarmee bevestigen ook wij hoeveel waarde we hechten aan volledige aandacht op de weg wanneer je in de auto zit. In de stad van de toekomst speelt technologie een steeds belangrijkere rol. Voor ons is het daarom niet meer dan logisch om ons te verbinden aan het verantwoord gebruik van smartfuncties in het verkeer. Daarnaast hoop ik dat iedereen af en toe een moment van verveling ervaart en het lef heeft om in de auto offline te zijn. Daarmee bewijs je niet alleen de verkeersveiligheid een grote dienst, maar ook jezelf. Je krijgt er immers een creatiever en productiever brein voor terug!
Over Nathalie van Dijk
Nathalie van Dijk is verkeerspsycholoog bij Sweco: “Het gedrag van mensen vind ik bijzonder fascinerend. Bij Sweco bestudeer ik het doen en laten van verkeersdeelnemers en onderzoek ik hoe je hun gedrag kunt beïnvloeden. Mijn belangrijkste doelen? Het stimuleren van duurzame mobiliteit en het verhogen van de verkeersveiligheid.”