Duurzame materialen gebruiken in verbouwingen in de openbare ruimte

In 2050 moet Nederland volledig circulair zijn. Bij deze doelstelling is ook een belangrijk rol voor de openbare ruimte weggelegd. Steeds meer gemeenten zetten daarom in op een circulaire inrichting van de openbare ruimte, niet in de laatste plaats bij verbouwingen. Bij het vervangen van bestrating of het aanleggen van nieuw straatmeubilair (bijvoorbeeld) valt namelijk enorm veel winst te behalen door duurzame materialen te gebruiken. Maar welke materialen zijn hier eindelijk het meest geschikt voor?  

Een circulaire openbare ruimte

Bij ‘Nederland circulair in 2050’ gaat de meeste aandacht vooral uit naar gebouwen, met bijvoorbeeld zonnepanelen en warmtepompen. Maar ook in onze openbare ruimte valt een hoop winst te behalen. Een groot deel van de ecologische voetafdruk van gemeenten is namelijk afkomstig van het ontwerp en de aanleg van de openbare ruimte. Deze afruk kunnen gemeenten minimaliseren door met duurzaam materiaal te werken en zoveel mogelijk in te zetten op het hergebruik van grondstoffen. Aangezien veel naoorlogse wijken bovendien de komende decennia op de schop gaan (vooral vanwege rioolvervanging), biedt dit kansen om deze buurten te herinrichten. Hierbij kan dan gekozen worden voor een meer toekomstbestendige inrichting, met aandacht voor biodiversiteit, de energietransitie en de mobiliteitstransitie.

Door duurzame materialen te gebruiken bij deze herinrichting, houden gemeenten de ecologische voetafdruk van de verbouwingen zo klein mogelijk. Circulaire materialen helpen namelijk niet alleen bij het verminderen van de hoeveelheid afval die naar stortplaatsen gaat, maar ook bij het besparen van natuurlijke hulpbronnen. Dit draagt bij aan een vermindering van de CO2-uitstoot, wat weer goed is voor het klimaat. Ten slotte kan een deel van de oude bestrating ook als materiaalbron worden gebruikt, wat het circulaire karakter nog verder vergroot. Hieronder geven we daarom een overzicht van welke duurzame materialen gemeenten het beste kunnen gebruiken in de openbare ruimte.

Hergebruikt beton

Hergebruikt beton is een uitstekend voorbeeld van een duurzaam materiaal. De naam zegt het eigenlijk al: deze grondstof wordt gemaakt door oud beton te breken en te hergebruiken in nieuwe constructies. Het voordeel van hergebruikt beton is dat het dezelfde sterkte en duurzaamheid biedt als traditioneel beton, maar met een veel lagere milieu-impact. Niet voor niets is in het Betonakkoord afgesproken dat in 2030 al het vrijkomend beton uit oude constructies gerecycled moet worden tot grondstof voor nieuw beton. Dat gerecycled beton kan onder meer worden gebruikt voor straatstenen. Gemeente Rotterdam lanceerde hier in 2022 al een proef voor.

Plexiglas

Plexiglas, een heldere en recyclebare kunststof, biedt een duurzaam alternatief voor traditioneel glas. Het is lichter, sterker en duurzamer, wat het ideaal maakt voor toepassingen zoals bushokjes, geluidsschermen en informatieborden. Plexiglas kan na gebruik worden gerecycled, wat bijdraagt aan een circulaire economie. Tijdens de pandemie hebben plexiglasschermen hun waarde al bewezen, toen ze in grote anatallen voor loketten en balies werden gehangen.

Gerecycled plastiek

Gerecycled plastiek vindt steeds vaker zijn weg naar de openbare ruimte, bijvoorbeeld in straatmeubilair en speeltoestellen. Het belangrijkste voordeel is dat het de afvalberg verkleint en minder afhankelijk is van nieuwe plasticproductie. Gerecycled plastiek kan in allerlei vormen en kleuren worden geproduceerd, wat het een veelzijdig materiaal maakt voor verschillende toepassingen. Metropoolregio Amsterdam besloot in 2018 zoveel mogelijk circulair in te kopen, ook voor het straatmeubilair. Het resultaat is dat eer in onze hoofdstad nu tal van bankjes en prullenbakken gemaakt van gerecycled plastiek staan, wat niet alleen milieuvriendelijk is, maar ook goed past in een modern stadsbeeld.

Bamboe

Bamboe is een snelgroeiend, hernieuwbaar materiaal dat steeds populairder wordt in de bouw. Het heeft uitstekende mechanische eigenschappen, zoals een hoge treksterkte, en is bovendien zeer duurzaam. Bamboe kan worden gebruikt voor verschillende toepassingen, van balken in gebouwen tot straatmeubilair en omheiningen.

Composietmaterialen

Composietmaterialen, zoals vezelversterkt kunststof, bieden tal van voordelen voor de openbare ruimte. Ze zijn licht, sterk, en bestand tegen weersinvloeden, waardoor ze ideaal zijn voor toepassingen zoals bruggen, steigers en schuttingen van composiet. Deze materialen hebben een lange levensduur en vergen weinig onderhoud, wat resulteert in lagere kosten op de lange termijn. Een praktijkvoorbeeld is de aanleg van fietsbruggen in Zwolle, waar composietmaterialen worden gebruikt om duurzaamheid en functionaliteit te combineren.

Foto bovenaan: K. Siereveld, Public domain, via Wikimedia Commons