Circulair aanbesteden van bruggen en viaducten
In 2023 moet alle infrastructuur circulair worden uitgevraagd. Partijen als ProRail en Rijkswaterstaat hebben daarvoor oplossingen van de markt nodig. Niet in de laatste plaats voor betonnen bruggen en viaducten: daar is veel circulaire winst te halen en is de vervangingsopgave urgent.
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat en Prorail geven op meerdere manieren een impuls aan circulaire aanbesteding. In dit artikel lichten we er drie uit: het transitiepad Kunstwerken, de Strategic Business Innovation Research (SBIR, waarmee het realiseren van circulaire viaducten een impuls krijgt) en de Buyer Group waarin publieke opdrachtgevers samenwerken aan een inkoopstrategie.
Transitiepad Kunstwerken
Met het transitiepad Kunstwerken geeft Rijkswaterstaat invulling aan het klimaatneutraal en circulair vervangen van onder meer betonnen bruggen en viaducten. Samen met stakeholders uit de markt, medeoverheden (publieke opdrachtgevers) en kennisinstellingen wordt met dit transitiepad een roadmap ontwikkeld waarin de meest realistische route naar 2030 wordt uitgewerkt. Dit pad gaat over het duurzaam ontwerp, aanleg en onderhoud van bruggen, sluizen, spooronderdoorgangen, tunnels en wegmeubilair dankzij toepasbare innovaties. Deze transitie vindt plaats langs een breed scala aan vernieuwingen en maatregelen die bijdragen aan CO2-reductie, hergebruik van materialen en het verminderen van het gebruik van primaire grondstoffen. Het transitiepad is onderdeel van het gezamenlijke Programma klimaatneutrale en circulaire infraprojecten.
Open Leeromgeving (SBIR)
Tijdens de opening van het eerste circulaire viaduct bij de Reevesluis in Kampen, door de toenmalige minister Van Veldhoven en directeur-generaal Rijkswaterstaat Michèle Blom, werd het startsein gegeven voor de Open Leeromgeving als startpunt voor de Strategic Business Innovation Research (SBIR, onder leiding van Wietse de Jong). Deze werkvorm richt zich op adequaat onderhoud en levensduurverlenging van kunstwerken, hergebruik van kunstwerken of onderdelen daarvan, toekomstbestendig en circulair ontwerpen en het gebruik van duurzame materialen. Daarbij wordt ook gekeken hoe op korte en middellange ter mijn de grootste impact kan worden bereikt met levensduurverlenging en hergebruik.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Er liggen kansen voor de expliciete duurzaamheidsafweging voor ofwel vervanging ofwel renovatie met het oog op CO2- reductie en primair materiaalgebruik. We zien mooie kansen voor het toepassen van circulaire ontwerpprincipes en het verduurzamen van installaties en bediening van kunstwerken.
Buyer Group van PIANOo
Op dinsdag 7 september 2021 is de Buyer Group Circulaire Viaducten bij PIANOo (een kennisnetwerk voor overheidsaanbestedingen) van start gegaan. Door inkoopkracht en -kennis van verschillende publieke opdrachtgevers, kennisinstellingen en marktpartijen bij elkaar te brengen, kan de Buyer Group Circulaire Viaducten hier een nuttige rol in spelen. Door samenwerking wil deze groep het toekomstig potentieel exploreren en nieuwe ketennetwerken activeren. Op 29 oktober vond de expositie van (bijna) alle SBIR-inzendingen plaats tijdens de opening van de circulaire bruggen op de Floriade Almere. Het was de eerste keer dat men van elkaars ideeën kennis kon nemen. Bij deze gelegenheid vond tevens de ondertekening van de SBIR-prototypes plaats door directeur inkoop- en contractmanagement Hans Dussel.
Gebruik maken van verworven kennis
De Buyer Group maakt optimaal gebruik van de verworven kennis bij het SBIR Circulaire Viaducten. Rijkswaterstaat is als opdrachtgever van de SBIR ook launching customer en vindt het belangrijk om op het gegeven vraagstuk de lead te nemen en in capaciteit en geld te investeren. Met de Buyer Group circulaire viaducten wil PIANOo een open leeromgeving van opdrachtgevers en opdrachtnemers stimuleren waarbij opdrachtgevers worden ondersteund in de rol van aanjager van innovatie. Door gezamenlijk te werken aan een gedeelde marktvisie en -strategie op circulaire viaducten wil men het mogelijk maken dat opdrachtgevers binnen twee jaar uitvragen voor circulaire viaducten op de markt kunnen zetten. Deelnemers van de Buyer Group (de publieke opdrachtgevers) dragen in capaciteit bij en gaan als learning customer in samenwerking met marktpartijen en kenniscentra aan de slag om de inkoop van circulaire viaducten in de praktijk te realiseren. Deelname van een learning customer is vrij maar niet vrijblijvend. Er moet de intentie zijn om de werkwijze over te nemen en verder te brengen en eventueel op een ander onderwerp een Buyer Group bij PIANOo te starten.
De ervaringen en lessen die bij dit alles worden opgedaan, deelt de Buyer Group met andere publieke opdrachtgevers en geïnteresseerden. Zo kunnen ook zij kennis nemen van de mogelijkheden voor het inkopen van circulaire viaducten. En wie dat wil, kan zich altijd aansluiten bij de Buyer Group.
Maya Sule is programmamanager van het transitiepad Kunstwerken bij Rijkswaterstaat en voorzitter van de Buyer Group Circulaire Viaducten. Maurice van Rooijen is trekker van deze Buyer Group. Wanneer u als publiek opdrachtgever wilt deelnemen aan de Buyer Group, kunt u een mail sturen naar maurice.vanrooijen@pianoo.nl.
De Buyer Groups zijn een initiatief vanuit het Rijk, IPO (Interprovinciaal Overleg), VNG en UvW (Unie van Waterschappen) en liggen in het verlengde van de Green Deal Circulair Inkopen ende leernetwerken van 2018 en 2019.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 1, 2022). Tekst: Maurice van Rooijen, PIANOo & Maya Sule, Rijkswaterstaat
Foto bovenaan: GeeJee, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons