Leefstijlen en het beheer van de bestaande stad

De groei van zowel de bevolking als de bouwplannen stagneert. Het in stand houden van de bestaande stad is de nieuwe uitdaging. Dat gaat zowel over de maatschappelijke als de fysieke kant, zowel over inrichting als gebruik.

De tijd is rijp voor het opstellen van een visie op de bestaande stad, in snelle stappen. Door de juiste input bij aanvang en gebruik te maken van een brede kennis van zowel de ambtelijke organisatie als stakeholdersen de bewoners, is een visie bestaande stad een ware leidraad voor het beheer. Todo 2.0 is hierin gespecialiseerd.

Voor een visie op de bestaande stad is het nodig om een goed beeld te hebben van de leefstijl van de bewoners. De ene bewoner wil graag vanuit huis zicht houden op zijn geparkeerde auto terwijl een ander de parkeerplaatsen liever uit het zicht heeft en juist groen voor de deur wenst.

Een inventarisatie van wensen van bewoners zal veel inzicht opleveren en leiden tot een ander programma van eisen. De beheerders en ontwikkelaars worden gevoed voor hun opgave tot een leefbare wijk. Het definiëren van een woon-omgeving die past bij de doelgroep kan helpen om het in stand houden van de wijken gerichter uit te voeren. Dat gerichter is te vertalen in efficiënter en goedkoper. Vooral doen wat de gebruiker belangrijk vindt.

Maar wat vinden die burgers dan belangrijk?

SmartAgent doet onderzoek naar menselijke behoeften en komt daarbij globaal tot vier verschillende groepen, die elk een bepaald behoeftepatroon vertegenwoordigen. Iedere groep, aangegeven met een kleur, stelt andere behoeften centraal, die een andere kijk op de wereld en andere keuzen oplevert. De groepen onderscheiden zich van elkaar in twee dimensies. De eerste  maakt onderscheid naar groepsgericht (familie, vrienden, etc.) of individugericht. De tweede maakt onderscheid naar mensen die gemakkelijk hun emoties tonen en contact maken, respectievelijk mensen die juist hun emoties onderdrukken en minder snel contact maken. We spreken in dit model over gele, groene, blauwe en rode mensen.

Met de leefstijlen ontstaat een metataal, waarmee een betekenisvolle koppeling tot stand komt tussen vraag en aanbod. Zonder dit te zwart-wit in te zetten ontstaat inzicht en grip op woonwensen en wensen ten aanzien van thema’s als parkeren, spelen, natuur in de woonomgeving, burgerparticipatie en collectief eigendom. Eigenlijk is er voor ieder thema een uitspraak per groep te maken. Deze kan richting geven aan de te zoeken oplossingen voor problemen. Hieronder is het schema ingevuld met functies die de onderscheiden groepen belangrijk vinden in de stadsparken. Dit schema is een resultaat van een onderzoek naar groenbeleving onder Rotterdammers.

Zo staat geel voor mensen die het park vooral willen zien als plek voor ontmoeting en spelen. Voor groen gaat het vooral om wandelen, dagje uit en kijken naar de natuur. Voor blauw is het een plek voor actieve sportbeoefening. En voor rood als interessante plek voor culturele manifestaties en het afspreken met mensen. Vervolgens kunnen de functies worden uitgewerkt in zinvolle attributen.

Vertaald naar de buitenruimte zullen de groepen aangesproken worden door verschillende aspecten. De groene wereld houdt het graag opgeruimd en netjes. De gele wereld vindt sociaal contact belangrijk en zal de woonomgeving graag zo ingericht willen zien dat deze sociaal contact vergemakkelijkt. Voor de rode groep dient de buitenruimte in het teken te staan van vrijheid. Geen aangeharkte plantsoenen a.u.b. En voor de blauwe belevingswereld vormt de buitenruimte het hoogwaardige decor voor de eigen woning.

Met de leefstijlenatlas is een enorme database van inwoners beschikbaar voor iedere postcode in Nederland. Kennis over de buurten en buitenruimte van iedere stad is reeds beschikbaar. Daarnaast kan er een specifieke inventarisatie van een gemeente of wijk worden uitgevoerd. In de marketing wordt volop gebruik gemaakt van deze gegevens. Vraag en aanbod worden zo op elkaar afgestemd. De leefstijlen zijn eerder toegepast bij opgaven voor stedelijke ontwikkeling.

Gericht investeren, participeren en laten renderen

Nu gaat Todo 2.0 deze in samenwerking met SmartAgent toepassen op de instandhoudingsopgave. Bij een analyse van de stedenbouwkundige stijlen die zijn toegepast in de voorbije jaren herkennen we eveneens verschillen in opvatting over een goede woonwijk. De stromingen in de stedenbouw zijn grotendeels reacties op de voorgaande stromingen geweest. Daarmee ook reacties op leefstijlen. Een inventarisatie van de gemeentelijke stedenbouwkundige opbouw en de voorzieningen in de openbare ruimte gaat veel inzicht geven. Op een objectieve wijze worden karakteristieken van een wijk benoemd en aangetoond. Zo zal een wijk waarin voornamelijk gele mensen wonen op speels, gelegenheid tot gezelligheid en verbondenheid. Een wijk waar voornamelijk blauwe mensen wonen wordt gescoord op landscaping, status, aanzien en kansen voor actief sporten.

Het werken met leefstijlen in combinatie met een scan van de stedenbouwkundige kwaliteiten maakt het mogelijk om met een gedifferentieerde blik naar bewoners, hun wensen en het beheer te kijken. Omdat het is gestoeld op de verscheiden-heid binnen de bevolking van iedere stad of dorp, is deze benadering in principe vraaggestuurd, zonder dat voor ieder vraagstuk een bewonersavond hoeft te worden gehouden. De benadering kan toegepast worden op de verschillende schaal-niveaus. Van het afzonderlijke element (‘waar kunnen we het beste de voetbalkooi realiseren?’) tot aan het niveau van het wijkbeheer. Waar de bloemkoolwijk vooral ruimte biedt voor extravert groepsgericht wonen, biedt de Vinex-wijk vooral woningen voor het introverte ego. Een combinatie van leefstijlen van de burger en van stedenbouw-kundige erfenissen biedt de beste kans voor optimaal ingrijpen in de stad. De stakeholders in de stad hebben baat bij een passende plek voor iedere leefstijl. Inzicht in de omvang van de groep en de kwaliteiten van de bestaande stad is een essentieel uitgangspunt.

Door: Gert Jan Hagen, Smartagent en Conradine de Reus, Todo 2.0

Voor meer informatie kunt u de volgende websites bezoeken:  Smartagent.nl en Todo2levendestad.nl.

Dit artikel is afkomstig uit het Stadswerk magazine nummer 1 van het jaar 2012. Wilt u zich graag abonneren op Stadswerk magazine? Dat kan hier.

Wilt u meer informatie over de mogelijkheden en prijzen om te adverteren op De Openbare Ruimte of in Stadswerk Magazine? Neemt u dan contact met ons op middels het volgende formulier.