Aanbesteden met zero-emissie bouwmaterieel
Hoe kun je als inkoper in de publieke sector bijdragen aan de inzet van zero-emissie bouwmaterieel in grond-, weg- en waterbouw en burger- en utiliteitsbouw? Dat gesprek wordt in de Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel gevoerd. Het zit ‘m in de gunningscriteria – maar dan wel op de juiste manier.
Aannemers wíllen wel duurzamer aanbieden, weten Bas Drijvers en Gerrit Stubbe van gemeente Eindhoven, die zelf eerder bij aannemers werkten. Het moet wel extra werk opleveren, aldus Bas: ‘Als ik investeer in een elektrische minigraver en mijn buurman met een oude stage-IV dieselgraver krijgt de opdracht, dan rendeert mijn mooie zeroemissie aankoop niet.’ De gezochte prikkel zit dus in de gunningscriteria.
De Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel (ZEB), waarin diverse publieke opdrachtgevers samenwerken, maakte deze zomer een aantal documenten openbaar waarmee ook andere publieke opdrachtgevers versneld emissieloos bouwmaterieel kunnen toepassen. Belangrijk document is de Handreiking, die inspiratie en kennis biedt voor het inkopen van ZEB, en die aansprekende praktijkvoorbeelden geeft.
Gunning op waarde
Het idee is simpel: hoe overtuigender je zero-emissie aanbiedt, des te hoger de ‘fictieve’ korting die je mag rekenen op je aanneemprijs. Daardoor mogen aannemers dus duurder aanbieden zonder dat het hun kansen schaadt. Met deze ‘gunning op waarde’ had de gemeente Eindhoven eerder al gepionierd door circulair asfalt te bevoordelen voor de aanbesteding van asfaltering op de wegen rondom Eindhoven. Het succes daarvan vertalen ze nu door naar alle gemeentelijke bouw en infra, dus ook naar het bouwmaterieel.
Om voorstellen realistisch te wegen, moet je weten wat gemiddeld nodig is voor een opdracht. Bas: ‘We zijn in 2021 concreet gaan tellen en rondvragen voor een pilot in vernieuwing van stoepen en straten. Hoeveel busjes, bandzagen en trilplaten neemt een partij voor zo’n opdracht ongeveer mee? Hoe lang rijdt een busje rond? En welke categorieën kunnen we aanbrengen? Daaruit volgde een matrix van duurzame mogelijkheden. Hoe hoger een aanbieder scoorde in die matrix, des te hoger de korting die hij mocht toepassen.’
‘Het resultaat was er direct naar’, vervolgt Bas. ‘De gekozen aannemer stuurt nu veertien emissievrije busjes rond voor onze stoepen en straten. Daarna probeerden we hetzelfde trucje in schilderwerk en zie: nu rijden er zes schilders voor de gemeente rond in emissievrije bakfietsen. Het wordt tijd om de “pilot” los te laten: dit wordt onze nieuwe standaard!’
Enquête: wat is haalbaar?
‘In het lanceren van de nieuwe standaard wilde Eindhoven harder lopen dan wat men landelijk voor ogen heeft’, vertelt Gerrit. ‘Het landelijke ingroeipad om te komen tot zero emissie, staat in 2025 bijvoorbeeld nog stage-3b dieselmotoren toe. Die moeten er bij ons dan dus al uit zijn. Zoiets kan misschien nog op een eenzame snelweg in de provincie, maar Eindhovenaren willen gewoon geen ronkende dieselmotor meer naast hun flat. Bovendien hebben we bij onze aannemers geïnformeerd, en… ze hebben die motoren zelf eigenlijk nauwelijks nog. Te oud: niet meer betrouwbaar in te zetten.’
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Toch wilden Bas en Gerrit ook niet te hard voor de muziek uitlopen. Daarom stuurden ze een enquête rond naar veertig lokale aannemers om te polsen wat realistisch en mogelijk was. ‘Wat we zien is dat er voor veel gemotoriseerd gereedschap in de lichte categorie – bandzaag, trilplaat, dat werk – al ruimschoots elektrische alternatieven zijn, die ook goed gekocht en gebruikt worden,’ vertelt Gerrit. Bas vult aan: ‘Voor werktuigen en zwaar gereedschap – hijskranen, grondverzet, een bronnering – loopt Nederland eigenlijk voor de wereldwijde markt uit. Leveranciers van zwaar materieel maken geen haast met ZEB zo lang de markt grosso modo nog steeds genoegen neemt met diesel.’
Toekomstplannen
Wie de Eindhovenaren in het voetspoor wil volgen, mag altijd contact opnemen met Bas en Gerrit, zeggen de twee hartelijk. ‘We delen graag onze geleerde lessen om zo anderen op weg te helpen.’ Voor de toekomst zien de twee nog veel meer potentie om ZEB te stimuleren en om de weging realistischer te maken, sluit Gerrit af. ‘Hoe lang staat het materieel te draaien? Hoe is het transport naar de werklocatie geregeld? Allemaal variabelen waar je op kunt sturen. Voor nu zijn we heel blij dat de criteria echt effect hebben gehad.’
Zelf aan de slag
Zoekt u een manier om zero emissie bouwmaterieel (ZEB) uit te vragen? Of bent u benieuwd naar een tool om de duurzaamheidswinst van de inzet van ZEB aan de voorkant te berekenen? Dit en meer kunt u terugvinden in de eerste resultaten van de Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel. Lees de documenten op pianoo.nl onder ‘buyer group zero emissie bouwmaterieel’ of neem contact op met het secretariaat van de buyer group via BuyerGroupZEB@rws.nl.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 9, 2022). Tekst: Boris de Jong, Public Cinema i.o.v. Buyer Group ZEB
Foto bovenaan: Fantaglobe11, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons