In Engelse steden is ‘gezondheidsongelijkheid’ een groeiend probleem: in armere buurten zijn de mensen veel ongezonder dan in rijkere delen van de stad. Deels worden die health inequalities toegeschreven aan de kwaliteit van de woonomgeving, zoals een gebrek aan groenvoorzieningen en relatief weinig mogelijkheden om in de buitenruimte te sporten. In Engeland wordt dan ook volop geïnvesteerd in healthy placemaking, oftewel fysieke maatregelen op buurtniveau die bewoners moeten aanzetten tot een meer actieve en gezonde levensstijl.
Volgens theorieën op het gebied van burgerparticipatie is het betrekken van de bevolking bij dergelijke placemaking cruciaal. Als lokale ervaringsdeskundigen kunnen inwoners input over de plek geven, oplossingsrichtingen aandragen en inschatten welke interventies aanslaan. Ook vergroot een participatietraject theoretisch gezien het buurtcontact, wat de sociale cohesie en de gezondheid in de wijk verbetert.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Tot zover de theorie. Maar werkt bewonersparticipatie bij healthy placemaking ook in de praktijk? Sarah Spanton, directeur van bureau Waymarking, en stadsonderzoeker Radiez Zandieh, zochten het uit. In een van de armste wijken van Engeland, Woodhouse Park in Manchester, zetten ze tussen 2020 en 2022 het Heart & Soul Woodhouse Park-project op. Om bewoners bewust te laten nadenken over de invloed van buurtkenmerken op hun gezondheid, maakte bureau Waymarking gebruik van het Healthier Neighbourhood Framework. In die benadering worden inwoners niet alleen als dé experts van hun leefomgeving beschouwd, maar ook uitgedaagd om goed naar elkaar te luisteren, samen kansrijke ideeën te ontwikkelen en hiervoor draagvlak in de buurt te vinden. En dit alles in een taal die iedereen kan begrijpen, zodat het geen feestje wordt van professionals. Kortom: bewoners worden serieus genomen en geactiveerd om zelf verantwoordelijkheid te nemen.
In Woodhouse Park heeft deze aanpak goed gewerkt. Workshops met groepen bewoners leverden 72 suggesties op om de omgevingskwaliteit van de buurt te verbeteren. Uiteindelijk werd de longlist van aangedragen items gecomprimeerd tot 26 concrete ideeën die zich eenvoudig lieten visualiseren op een Vision Map: een kaart van een gezonder Woodhouse Park met daarop de wensbeelden van de workshopdeelnemers. Voorbeelden waren de aanleg van een wandel- en hardlooppad, de opzet van een lokaal fietsdeelsysteem, het opwaarderen van het plaatselijke park en het vergroenen van de ruimte rond het buurthuis. Een Heart & Soul Community Research Team van acht inwoners legde de kaart voor feedback voor aan 150 buurtgenoten. Na verwerking van hun opmerkingen volgde een evenement dat de aftrap vormde voor daadwerkelijke actie – te beginnen met de aanleg van een Wellbeing Walking Trail van 8,4 kilometer door Woodhouse Park. De reacties op het healthy placemaking-traject zijn positief, vooral omdat de betrokkenen zien dat er ook echt wat met hun inbreng is gedaan. Of zoals een inwoner het verwoordt: ‘Ik voelde me gehoord en gewaardeerd.’
In de rubriek ‘Straatwijsheid’ bespreekt Gert-Jan Hospers wetenschappelijke inzichten rond de openbare ruimte.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 2, 2024). Tekst: Gert-Jan Hospers, Stichting Stad & Regio
Foto bovenaaan: WythenshaweMike, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons