Column: De openbare ruimte, de integrale transitie en de baathouder
Om opgaven als vergroening, rioolonderhoud en mobiliteit gelijktijdig het hoofd te bieden, is het van belang dat gemeenten deze slim, kostenefficiënt en met het oog op de toekomst uitvoeren. Dat vraagt om een nauwe samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen. Gemeenten nemen vooralsnog het initiatief voor het financieringsvraagstuk van deze integrale aanpak. Maar ook andere belanghebbende partijen, zogenaamde baathouders, zouden hierbij betrokken moeten worden, financieel en intellectueel.
Dat blijkt uit de onlangs verschenen verkenning ‘Financiering van Integratie’, uitgevoerd door ontwikkelteam 4 Stedelijk investeren en businesscases van de City Deal Openbare Ruimte. In samenwerking met Dark Matter Labs (DML) en Stipo is onderzocht hoe tijd, geld en ruimte slimmer gecombineerd kunnen worden door middel van integrale financiering en businesscases. Een belangrijk speerpunt in het onderzoek was hoe gemeenten intern beter kunnen samenwerken én baathouders kunnen betrekken bij de financiering.
Verbeteringen in de openbare ruimte leveren voor meerdere partijen, binnen én buiten de gemeente, maatschappelijk en financieel voordeel op. Het vergroenen van de openbare ruimte stimuleert bijvoorbeeld de gezondheid en dat is voordelig voor zorgverzekeraars. Zij zijn daarmee een belangrijke schakel in het financieringsvraagstuk. ‘Zonder de financiële input van baathouders wordt het moeilijk om integrale transitieprojecten te financieren’, aldus Jurgen van der Heijden van ontwikkelteam 4 van de City Deal.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Bij het inspelen op integrale kansen in de stedelijke omgeving komen gemeenten veel potentiële baathouders tegen. Denk aan regionale overheden, bewonersinitiatieven, vastgoedontwikkelaars en sociale ondernemers. Deze partijen worden helaas niet vanzelfsprekend betrokken vanwege de huidige wijze van organisatie, aanbesteding en financiering. Het is, volgens de onderzoekers, voor gemeenten van belang om vroegtijdig het gesprek aan te gaan met deze baathouders. Daarbij zorgt transparantie over data, onderhoudscycli en planningen voor groot onderhoud ervoor dat partijen tijdig de samenwerking opzoeken om kostenefficiënt te werk te gaan.
Tot slot kan de ontwikkeling van nieuwe financiële instrumenten een manier zijn om baathouders financieel te prikkelen een bijdrage te leveren aan de integrale transitie van de openbare ruimte. Hierbij kan het gaan om het delen van kosten, realiseren van voorinvesteringen en het ontwikkelen van een structurele langetermijnvisie. Oplossingen worden gevonden in transitiefondsen op stedelijk niveau. Dit kan door bestaande gemeentelijke silofondsen samen te voegen. Maar er lijkt ook een rol weggelegd voor het Rijk om een revolverend fonds voor voorinvesteringen te creëren. De baten uit bijvoorbeeld vastgoed en contributies komen via dit fonds weer terug bij de baathouders. Deze optie gaan we in 2023 verder verkennen.
Bekijk de verkenning met adviezen en vervolgopgaven via www.citydealopenbareruimte.nl/ontwikkelteams.
Deze bijdrage is onderdeel van een reeks die Stadswerk magazine wijdt aan de City Deal Openbare Ruimte.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 10, 2022). Tekst: Wiebe Oosterhoff, Gemeeente Rotterdam
