De gemeente Eindhoven stelde vorig jaar het whitepaper ‘Circulair asfalt inkopen’ op. Door te sleutelen aan bestekvoorwaarden kan met betrekkelijk kleine ingrepen veel circulaire impact worden gemaakt. Opsteller Vieve Smulders vertelt hoe het tot stand kwam, wat het nut is en wat andere gemeenten ermee kunnen. Eindhoven stimuleert duurzaam gedrag met bijzondere bestekvoorwaarden
Hoe begin je zoiets?
De truc is om je niet blind te staren op de doelen die gesteld zijn voor 2030 en 2050. Kijk naar de mogelijkheden die nu al voor de hand liggen. De eerste vraag die dan opkomt is: wie is verantwoordelijk voor Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) in de organisatie?
Deze vraag bleef bij ons onbeantwoord en daarom heeft Bas Drijvers, strategisch inkoopadviseur ruimte, een praktisch gerichte Handreiking MVI geschreven. De RAW1 schrijft bijvoorbeeld innovaties voor die mogelijk vijf tot tien jaar oud zijn; dat bijt de duurzaamheidsontwikkeling enorm. Desondanks is de RAW als methode erg waardevol. Eindhoven is op basis hiervan gestart met het uitvragen van duurzamere producten. Dat doen we door een alternatief op een betreffende RAW-post uit te vragen dat technisch gelijkwaardig is. Zo kunnen aannemers hun innovatieve en duurzame producten op de markt zetten.
Wat is er vervolgens gebeurd?
In 2019 is de eerste concrete stap gezet: een marktconsultatie duurzaam asfalt. Daarin is duidelijk geworden dat de asfaltleveranciers significant duurzamere asfaltmengels konden aanbieden dan in de RAW-standaard toegestaan is, met behoud van kwaliteit. Dat stimuleerde het enthousiasme bij de kartrekkers in Eindhoven en na vele brainstormsessies is een pilotproject gestart. In de pilot – een deklaagvervanging op de ringweg – is de focus bewust klein gehouden: het uitvragen van een duurzamere variant van de asfaltdeklaag. Ondanks de kleine scope is er toch een grote impact. Het doel? Een toegankelijke methode ontwikkelen die direct in álle asfaltprojecten toegepast kan worden.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Dat resulteerde in een MKI-uitvraag (milieukostenindicator) op productniveau voor de asfaltdeklaag. De MKI is een vertaling van de milieu-impact in kosten. Hoe lager de impact, des te lager de MKI. Naast MKI werd de circulariteit en de levensduur van het asfalt meegewogen. In één jaar tijd zijn vijf pilotprojecten met deze methodiek succesvol uitgevoerd.
Wat kwam je onderweg tegen dat anders was/liep dan verwacht?
Om de prikkel op de juiste plek te houden, hebben we in de eerste vijf pilotprojecten gesleuteld aan de beloning voor de inschrijvers. Er zat een prikkel in voor lange garantie, maar we weten uit ervaring dat die garantie heel moeilijk in te roepen is en we zagen door de hoge prikkel dat aannemers geneigd waren om meer risico te nemen. We hebben de prikkel op garantie verlaagd en hebben circulariteit en MKI in verhouding hoger gewaardeerd.
Wat biedt de methode tot nu toe en wat zijn de volgende stappen?
De methode is breed inzetbaar en daarmee is het een goed instrument als kennismaking met duurzaamheid voor de interne organisatie. Alles begint namelijk bij bewustwording en kennisvergroting. En niet te vergeten: het moet goed beheersbaar zijn. Dus de belangrijkste persoon is de wegbeheerder die vertrouwen moet krijgen dat deze methode nauwelijks meer beheerkosten met zich meebrengt. De eerstvolgende stap is resultaten onderzoeken. Bijvoorbeeld: hoeveel draagt deze methodiek bij aan vermindering van CO2- en stikstofuitstoot?
We hebben momenteel een nieuwe marktconsultatie in voorbereiding. Daarin willen we ook kijken naar de bestekposten van het frezen van asfalt: moeten deze aangepast worden om circulariteit verder te bevorderen? Dat zijn de eerste stappen naar borging van duurzaamheid in onze standaard bedrijfsvoering. De organisatie is nu vertrouwd met de methodiek. Op die basis wordt nu verder gebouwd. Er is nog veel te verduurzamen.
Wat zou je andere gemeenten met soortgelijke plannen willen meegeven?
Begin met een groepje enthousiastelingen en houdt de opgave behapbaar. In een pilotprojecten is speelruimte, zoek daarom juist dan naar de winst die morgen in de reguliere projecten kan worden toegepast. Omdat alle gemeenten voor dezelfde opgave staan, is de markt geholpen bij een uniforme methode van uitvragen. Zoek collega’s buiten de organisatie op met meer ervaring op dit vlak. Je hoeft het wiel niet opnieuw en al helemaal niet alleen opnieuw uit te vinden. In het whitepaper ‘Circulair asfalt inkopen’ is de Eindhovense methode in meer detail toegelicht.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 3, 2023). Tekst: Michiel G.J. Smit, Redactie Stadswerk Magazine
Foto bovenaan: Vysotsky (Wikimedia), CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
