Het waarderen van natuur
Biodiversiteit heeft in potentie grote economische waarde. Maar hoe toon je dat aan en hoe maak je dat inzichtelijk? Niet makkelijk, maar zeker niet onmogelijk, tonen Merlissa Diele en Iris Visser aan.
Biodiversiteit is de verscheidenheid aan leven op aarde en staat aan de basis van ons natuurlijke én economische systeem. Biodiversiteit is op zichzelf belangrijk, maar levert ook waarde voor ons als maatschappij. We zijn afhankelijk van de functies en diensten die de natuur ons levert. Daarnaast kan een groene leefomgeving ons helpen om maatschappelijke uitdagen het hoofd te bieden.
Dit noemen we ook wel Nature-based Solutions: de natuur als oplossing voor een wereld waar zowel de natuur als de mens floreert. Zo kan het beschermen, herstellen en realiseren van natuur bijdragen aan diverse beleidsdoelstellingen rondom bijvoorbeeld klimaatadaptatie, maar bijvoorbeeld ook het verbeteren van de leefbaarheid van een wijk en het realiseren van een aantrekkelijk buitengebied. Het is in die zin een vorm van meervoudige waardecreatie, waarbij slim gebruik wordt gemaakt van de beperkte beschikbare ruimte.
Inzichtelijk maken
Het is soms lastig om te bepalen wat de waarde is die de natuur ons biedt, onder meer omdat biodiversiteit heel integraal is en op diverse beleidsterreinen waarde realiseert. Een belangrijke vraag is dan ook: hoe kunnen we die waarde ontwaren en inzichtelijk maken? Dit doen we bijvoorbeeld door te kijken naar ecosysteemdiensten. Dit zijn diensten die de natuur ons levert zoals het zuiveren van water en het bieden van verkoeling.
We kunnen de waarde van natuur op verschillende niveaus inzichtelijk maken. Allereerst kunnen we kijken naar de kwalitatieve waarde. Bijvoorbeeld: door het planten van bomen in een versteende wijk kan er schaduw worden geboden, wat positieve effecten heeft op de gezondheid van de inwoners.
Vervolgens kun je dit ook kwantitatief maken: door bomen te planten verkoelt de directe omgeving met 2 graden Celsius, waarbij het in de schaduw zelfs gemiddeld 10 graden koeler is. Deze waarde kun je ook monetair maken door te inventariseren welke besparing in ziektekosten dit kan opleveren.
Biodiversiteit staat aan de basis van ons natuurlijke én economische systeem
Een ander voorbeeld van het monetariseren van natuurwaarden is het tegengaan van leegstand van winkelpanden door het aantrekkelijker maken van het winkelgebied. Het is overigens niet altijd noodzakelijk om iets in monetaire termen uit te drukken. Ook een kwalitatieve analyse geeft al een andere denkwijze mee: we kijken niet (alleen) naar wat de natuur ons kost, maar ook wat het ons kan bieden.
Waarom inzichtelijk maken?
Het inzichtelijk maken van de waarde van natuur is van belang omdat het aantoont welke voordelen natuur kan bieden en hoe het kan bijdragen aan diverse maatschappelijke (beleids-)opgaven zoals klimaatadaptatie. Een maatschappelijke kostenbatenanalyse, die naast economische baten ook de baten voor de maatschappij meeweegt, kan bijvoorbeeld de toegevoegde waarde van een natuurrijk ontwerp illustreren ten opzichte van een meer gangbaar ontwerp. Daarnaast laat het waarderen van natuur zien wie de ontstane waarde ten goede komt. De baathouders van natuur zijn immers niet altijd ook de kostendragers voor realisatie ervan.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
De kosten voor natuurrealisatie in de stedelijke omgeving liggen veelal bij de gemeente, terwijl de baten ook voor de bewoners, provincie, waterschap, Rijk, verzekeraar of projectontwikkelaar zijn. Het kwantificeren en monetariseren van natuurwaarden kan dan ook helpen om nieuwe financiers aan te trekken en nieuwe geldstromen aan te boren voor natuurrealisatie.
Twee praktijkvoorbeelden
Wij ondersteunen met ons bureau organisaties bij het inzichtelijk maken van de (meer)waarde die natuur kan opleveren. Zo bleek uit een analyse voor een Nederlandse gemeente dat het versterken van een bestaand park in combinatie met beperkte woningbouw meer maatschappelijke waarde en bijna net zo veel economische waarde kan bieden als conventionele woningbouw op diezelfde grond. In een onderzoek voor het Rijksvastgoedbedrijf toonden we aan hoe het realiseren van natuur rondom gebouwen kan bijdragen aan biodiversiteit én arbeidsproductiviteit. Ook hielpen we mee aan een tool waarmee gemeenten zelf aan de slag kunnen met het waarderen van natuur: de TEEB Stadtool (The Economics of Ecosystems and Biodiversity, red).1
Het inzichtelijk maken van de waarde van natuur kan ook leiden tot nieuwe financieringsconstructies. Als je weet welke waarde ontstaat en voor wie die waarde is, kun je daar financieringsconstructies aan verknopen. In het rapport ‘Investeren in Integraliteit’ voor de afgelopen City Deal Openbare Ruimte lieten we zien hoe meervoudige waardecreatie een verscheidenheid aan baten oplevert. Op basis hiervan kunnen baathouders optreden als potentiële financiers met hun eigen financieringsvoorwaarden. Het rapport toonde hoe deze financiers en de verschillende geldstromen slim met elkaar kunnen worden verbonden door fondsvorming. Fondsen kunnen helpen om financiering te realiseren voor complexe en risicovolle projecten die de gemeente niet alleen kan bekostigen.
Kortom: door inzicht in de waarde van natuur zul je zien dat natuur niet alleen mooi is of een kostenpost vormt, maar dat het een goede investering is in het realiseren van een prettige woon-, werk- en leefomgeving.
Noten:
Zie https://www.atlasnatuurlijkkapitaal.nl/teebstadtool.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 4, 2024). Tekst: Merlissa Diele en Iris Visser,
De Natuurverdubbelaars.