PBL-onderzoek naar ‘een straatje erbij’-idee om woningtekort te keren
In de afgelopen jaren is de uitdrukking ‘een straatje erbij’ steeds vaker genoemd als een mogelijke oplossing voor het hardnekkige woningtekort in Nederland. Dit concept houdt in dat er kleinschalige nieuwbouwprojecten worden gerealiseerd aan de randen van bestaande woonkernen door een klein stukje landbouwgrond om te vormen tot woongebied. Dit staat in contrast met het huidige overheidsbeleid, dat vooral focust op het bouwen binnen de bebouwde kom. De voortdurende schaarste aan woningen leidde er echter toe dat de toenmalige woningbouwminister Hugo de Jonge in 2023 besloot om minder strikt vast te houden aan deze beleidslijn.
Maximaal 95.000 woningen
Op basis van onderzoeken van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) liet De Jonge in een brief aan de Tweede Kamer in oktober 2023 weten dat, hoewel de projecten klein zijn, ze samen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van het woningtekort. Het idee van een ‘straatje erbij’ viel in goede aarde en werd al snel overgenomen door politieke partijen zoals de PVV en NSC. Ook vond het concept zijn weg naar het Hoofdlijnenakkoord en het Regeerakkoord van de nieuwe coalitie.
Onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hebben onlangs onderzocht wat dit concept landelijk kan opleveren. Hun conclusie is dat met het ‘straatje erbij’ ongeveer 10 procent van de benodigde één miljoen woningen gerealiseerd kan worden die Nederland tegen 2030 nodig heeft. Het PBL berekende dit op basis van 2100 woonkernen, waarbij maximaal 49 woningen per project buiten de bestaande stadsgrenzen worden gebouwd op landbouwgrond binnen 200 meter van de bebouwde kom. Dit levert in totaal een potentieel op van 95.000 extra woningen.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
30 tot 50 woningen
De keuze voor een maximum van 49 woningen per project komt voort uit uitspraken van Hugo de Jonge, die benadrukte dat het bij het ‘straatje erbij’ om kleinschalige projecten van 30 tot 50 woningen gaat. Ook wilde hij de zogeheten ‘Ladder voor Duurzame Verstedelijking’ aanpassen. Dit is een instrument dat grootschalige verstedelijking moet beperken. De ladder zou pas van toepassing moeten zijn bij projecten van meer dan 50 woningen, in plaats van de huidige grens van 12 woningen.
Hoewel het PBL met deze maximale aantallen rekent, wijzen de onderzoekers erop dat als alle beschikbare landbouwgrond binnen 200 meter van de bebouwde kom benut zou worden, er ruimte is voor meer dan een miljoen extra woningen. Dit zou het totaal aantal nieuw te bouwen woningen op 1.186.000 brengen, een fors hoger aantal dan nu wordt nagestreefd.
Mogelijkheden voor opschaling?
Het rapport van het PBL werd enthousiast ontvangen door het Economisch Instituut voor de Bouw, dat in een persbericht benadrukte dat er ruimte is voor meer dan een miljoen woningen rond de woonkernen in Nederland. Zélfs onder strengere voorwaarden dan eerder werden gehanteerd. Het instituut uitte echter ook zijn verbazing over het feit dat het PBL vasthoudt aan het maximum van 49 woningen per project, omdat daar volgens hen geen inhoudelijke reden voor is.
Met dit rapport komt het concept ‘een straatje erbij’ opnieuw in de schijnwerpers te staan als een veelbelovende, kleinschalige oplossing voor het woningtekort. De vraag blijft echter of de ruimte binnen deze voorwaarden maximaal zal worden benut of dat er mogelijkheden liggen om dit verder op te schalen, gezien de enorme behoefte aan woningen in Nederland.