In september 2019 lanceerde het RIVM de Rattenmonitor. Deze web-app is ontwikkeld voor plaagdierbeheersers om meldingen van rattenoverlast door te geven. De gegevens moeten meer inzicht geven in de ontwikkelingen van rattenpopulaties in Nederland.
Van oudsher worden ratten geassocieerd met ziektes en slechte hygienische omstandigheden. Hoewel grote ziekte-uitbraken door ratten, zoals van de pest, tegenwoordig niet meer in Nederland plaatsvinden, worden ook in ons land jaarlijks enkele tientallen mensen ziek door leptospirose, waarvan ratten een belangrijk reservoir zijn. Dit aantal is een onderschatting, omdat alleen de ernstige ziektegevallen, die slechts een klein deel vormen, worden opgemerkt. Naast ziekte door leptospirose en andere zoonosen, kunnen ratten voor economische schade zorgen door knaagschade. Voor veel mensen genoeg reden deze diersoort niet in groten getale in hun leefomgeving te willen.
Gebrek aan inzicht
Met regelmaat verschijnen echter in lokale en landelijke media berichten over rattenplagen. Het beeld ontstaat dat er in toenemende mate last is van ratten in Nederland. Een vijfjarig onderzoek van het RIVM onder 25 gemeenten liet bij twaalf een significante stijging in het aantal meldingen zien en bij drie een significante daling, maar een landelijk overzicht van rattenpopulaties ontbreekt. Daarom heeft het RIVM de Rattenmonitor ontwikkeld om zichtbaar te maken waar overlast van ratten plaatsvindt en wat de veranderingen hierin op de lange termijn zijn.
Een webapp voor professionals
De Rattenmonitor is een interactieve website: een website die functioneert als een app. Via de Rattenmonitor kunnen plaagdierbeheersers melden waar rattenoverlast is in de openbare ruimte of op eigen terrein. Zowel plaagdierbeheersers werkzaam bij bedrijven als bij gemeenten kunnen deelnemen. Het melden van rattenoverlast is mogelijk in minder dan een halve minuut en kan ook worden gedaan wanneer geen internetverbinding beschikbaar is. De resultaten van de monitoring worden op wijkniveau weergegeven, zodat de privacy van de klant en de plaagdierbeheerser gewaarborgd blijven. Deelname aan de Rattenmonitor is vrijwillig en gratis. Via de monitor is, na registratie, een overzicht van de eigen meldingen te downloaden, dat voor de eigen administratie kan worden gebruikt. De resultaten worden getoond in een meldingenkaart.
Kennisdeling
De Rattenmonitor is een website en de kaart met de resultaten op wijkniveau is algemeen beschikbaar. Zo kunnen burgers en gemeenten zien of, en waar, er in hun gemeente sprake is van rattenoverlast. Door het combineren van meldingen van gemeenten en bedrijven wordt een vollediger overzicht verkregen van de totale overlast. Deze kennis kan leiden tot bijvoorbeeld aanpassingen van de stadsinrichting van bepaalde straten of wijken en in groenonderhoud. De verzamelde gegevens worden ook gebruikt door verschillende kennisinstituten voor onderzoeken en publieke voorlichting, bijvoorbeeld over resistentie-ontwikkeling en infectieziekten die door ratten kunnen worden overgedragen. De meldingenkaart kan in de dagelijkse werkzaamheden van plaagdierbeheersers worden gebruikt. Zo kan voor het bepalen van beheersmaatregelen worden gekeken of er meer overlast in een gebied is gemeld. Daarnaast heeft de branche ook baat bij meer duidelijkheid over ontwikkelingen van rattenpopulaties in Nederland.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
De Rattenmonitor is ontwikkeld in samenwerking met verschillende partners, waaronder de NVPB, PLA..N., KAD, Wageningen UR en Universiteit Utrecht.
HOE WERKT DE APP?
De Rattenmonitor is geschikt voor Android- en iOS-telefoons en tablets of laptops. De browsers die ondersteund worden zijn Safari (iOS), Chrome en Firefox (beide Android). Via de hoofdpagina van www.rattenmonitor.nl kunt u naar het inlogscherm gaan. Bij het openen van de pagina wordt de mogelijkheid geboden een snelkoppeling te plaatsen op het startscherm, zodat de website daarna als een app kan worden gebruikt.
Registratie voor de Rattenmonitor kan via de optie ‘Maak een account aan’. Het registratienummer is uw licentienummer en bestaat uit tien tekens. Plaagdierbeheersers zonder licentienummer kunnen gebruikmaken van de code 9999999999, met een willekeurige einddatum. Mocht de combinatie geweigerd worden, probeer dan een andere datum. Per e-mailadres is één registratie mogelijk.
De app opent na inloggen het hoofdmenu. Via het hoofdmenu kunt u verschillende functies kiezen door op de tegels te klikken. Via ‘Melding doen’ kunt u een nieuwe melding doorgeven. De locatie kan worden ingevoerd als postcode of de gps kan worden opgehaald. Hiervoor is wel toestemming nodig om de gps te gebruiken én dient de gps ingeschakeld te zijn op het toestel. Als de melding is voltooid en er is een internetverbinding, dan zal de melding direct worden verstuurd. In het overzicht staat dan als status ‘Opgeslagen’.
Als er geen internetverbinding is, krijgt de melding de status ‘In wachtrij’. De melding wordt automatisch verstuurd wanneer de app opnieuw geopend wordt terwijl de gebruiker online is, of wanneer de meldingen worden ververst. Een melding is tot vier weken na het aanmaken nog aan te passen. Daarna is de melding alleen nog maar af te melden, wanneer de overlast is opgelost.
Via het menu kan ‘Mijn profielpagina’ worden bezocht. Hier kunnen de gegevens worden aangepast of kan het account worden verwijderd. De resultatenkaart laat op wijkniveau zien waar overlast is gemeld in Nederland. Deze kaart is enkel beschikbaar als er een netwerkverbinding is.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 1, 2020). Tekst: Miriam Maas, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu