Column: Geef klimaatverandering een serieuze plek in collegeplannen
De aankomende collegeperiode is cruciaal om plannen te maken voor een klimaatbestendig Nederland. Gemeenten hebben zich gecommitteerd aan de doelstelling dat Nederland in 2050 klimaatneutraal is en dat de openbare ruimte klimaatbestendig is ingericht. Dit is hard nodig om de wereldwijde opwarming te stoppen, en tegelijk voorbereid te zijn op snel toenemende gevolgen van extreme neerslag, hitte en droogte. 2050 lijkt ver weg, maar de planning is ambitieus. Als er aankomende collegeperiode geen concrete plannen worden gemaakt gaan we de doelstelling niet halen.
Door: Alex Hekman, business director Water bij Sweco
Ik roep nieuwe gemeenteraden dan ook op om klimaatbestendigheid een serieuze plek te geven in de plannen voor de komende collegeperiode. Voor de collegeplannen geef ik graag vier aanbevelingen mee aan de nieuwe raden:
Start nú: in heel Nederland wordt weer volop gebouwd en gerenoveerd. De achterstanden die zijn opgelopen in de crisisjaren geven een hoge druk om volumes te realiseren. Voorkom dat nieuwbouwwijken binnen enkele tientallen jaren al weer grootschalig op de schop moeten omdat ze nu nog worden aangesloten op gas. Zorg voor een ontwerp dat rekening houdt met extreme hoosbuien, zodat het water niet de woningen instroomt. Houd rekening met windrichting en voldoende groen om steden koel en leefbaar te houden. De grootste uitdaging ligt in de transitie van bestaand stedelijk gebied. Die moet stap voor stap klimaatbestendig worden ingericht, meeliftend op lopende onderhoudsprogramma’s en reconstructies. De gemiddelde termijn voor groot onderhoud is ongeveer 30 jaar. Dat betekent dat vanaf nu elke onderhoudsronde klimaatbestendig moet worden aangepakt om in 2050 onze doelen te hebben bereikt.
Doe het samen met de burgers en bedrijven: de energietransitie en klimaatadaptatie hebben een grote impact op burgers. Het ombouwen van apparaten op gas naar duurzame energiebronnen kost duizenden tot tienduizenden euro’s per woning. Dit vraagt om een lang en intensief proces en stapsgewijze aanpassing. Het zijn ook de burgers en bedrijven die schade ondervinden als regenwater hun panden instroomt. Dit bedraagt al snel 10.000 euro per woning. Ook funderingsschade als gevolg van droogte komt voor rekening van de burger. Al snel 60.000 euro per woning. Bewoners en bedrijven op kwetsbare locaties zullen daarom gemotiveerd zijn om dit probleem samen met u aan te pakken. Een aantal maatregelen kunnen door gemeenten worden genomen in de openbare ruimte, maar ook op particulier terrein zijn maatregelen nodig. Die maatregelen moeten elkaar versterken en dat kan alleen door samenwerking.
Zorg snel voor een klimaatbestendig beleidskader: veel gemeenten geven op dit moment nog aan niet over de middelen te beschikken om een klimaatbestendig ontwerp af te dwingen: de watertoets geeft de handvatten niet, het past niet in de anterieure overeenkomsten, of de Handreiking Inrichting Openbare Ruimte staat het niet toe. Als dat het probleem is, dan is het hoog tijd om snel het gemeentebeleid klimaatbestendig te maken. En tot die tijd, gebruik uw overtuigingskracht, invloed en charme om met uw samenwerkingspartners alleen een klimaatbestendig ontwerp te accepteren.
Tot slot, zie klimaatbestendigheid als kans voor het verhogen van de omgevingskwaliteit: klimaatverandering vraagt om maatregelen in de openbare ruimte. Zie dat als een kans. Veel gemeenten hebben de ambitie om hun omgevingskwaliteit te verhogen door meer groen en meer water. Dat past uitstekend bij een klimaatbestendige stad. Delegeer klimaatbestendigheid daarom niet alleen richting de rioleringsmedewerker, maar ga voor een integrale aanpak. Koppel klimaatbestendigheid aan stedelijke ontwikkelingsvisies en gebruik klimaatbestendige maatregelen voor het verhogen van de omgevingskwaliteit.
OVER ALEX HEKMAN
Alex is business director Water bij Sweco. Hij heeft veel ervaring met het opzetten en uitvoeren van complexe en grootschalige nationale en internationale projecten. Hij is onder andere nauw betrokken bij het megaproject ‘National Capital Integrated Coastal Development’ in Jakarta. Alex houdt zich bij zijn werkzaamheden in het bijzonder bezig met de samenwerking tussen overheid, ingenieursbureaus en kennisinstituten.