Rotterdams Weerwoord
Rotterdams Weerwoord is het antwoord van de stad op klimaatverandering. Dat gaat uiteraard ook over hitte. Bijvoorbeeld met een ‘koel netwerk’ en speciale aandacht voor groepen die extra kwetsbaar zijn voor hitte. Tara van Iersel van de gemeente Rotterdam vertelt erover.
Wat is Rotterdams Weerwoord?
Rotterdam zet zich middels ‘Rotterdams Weerwoord’ in voor klimaatadaptatie. De filosofie is dat klimaatadaptatie niet alleen de stad veerkrachtiger maakt, maar ook zorgt voor een aangename en veilige omgeving. De maatregelen om klimaatadaptief te worden, dragen vaak bij aan bredere gemeentelijke doelen op het gebied van vergroening, biodiversiteit en mobiliteit. En we doen het samen met de Rotterdammers. 60 procent van Rotterdam is privébezit, dus alleen daarom al is samenwerking met Rotterdammers cruciaal. Dit wordt onder andere gestimuleerd door de samenwerking met woningcorporaties, voorlichting aan bewoners over risico’s en maatregelen, en subsidies voor klimaatadaptieve aanpassingen aan woningen. Deze subsidies omvatten sinds deze zomer ook maatregelen om hitte in vastgoed te beperken, bijvoorbeeld met zonwering.
Dan is er ook het Rotterdams Hitteplan, dat wordt uitgewerkt en getrokken door de GGD Rotterdam-Rijnmond. Het richt zich op gezondheidsrisico’s van hitte en welke maatregelen mensen zelf kunnen nemen om hitte dragelijk te maken voor zichzelf en een ander.
Jullie werken met een ‘koel netwerk’ als concept. Wat houdt dat in?
Het concept van een ‘koel netwerk’ in Rotterdam is voortgekomen uit voorbeelden vanuit internationale netwerken zoals C40 maar ook de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Hogeschool van Amsterdam over koele plekken en routes in de buitenruimte. Aangezien velen in Rotterdam thuis niet over koele ruimtes beschikken, biedt buitenkoelte een waardevol alternatief. Bestaande koele verblijfsplekken, zowel binnen als buiten, zijn in kaart gebracht. Dit was en is nog steeds een lastige opgave. Het definiëren van een koele verblijfsplek is namelijk nogal subjectief. Hoewel we aan de hand van de gevoelstemperatuur kunnen beoordelen of een plek koel is, is de verblijfskwaliteit van een plek moeilijk objectief te beschrijven en beoordelen.
Voor Rotterdam is dan ook elke locatie individueel beoordeeld. We hopen, met meer inzicht in het gebruik van deze aangewezen koele verblijfsplekken, de komende jaren de plekken te blijven verbeteren. Zo hebben we op De Koele Kaart – Rotterdams Weerwoord, waar we de koele verblijfsplekken communiceren, de mogelijkheid toegevoegd om de plekken een score te geven. En onderzoeken we de mogelijkheid om het gebruik van de koele verblijfsplekken tijdens de zomerperiode te monitoren.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
Tegelijkertijd worden er nu al koele plekken gecreëerd. Zo is het Hofplein een mooi voorbeeld van een druk verkeerspunt dat wordt getransformeerd naar een groene oase die voldoet aan de definities van een koele verblijfsplek. Om dit te beoordelen hebben we het ontwerp getoetst op de gevoelstemperatuur. Door onder andere de schaduwwerking van de vele bomen blijkt de gevoelstemperatuur relatief laag te blijven tijdens hitte. Daarnaast zal op het Hofplein het groen worden voorzien van extra water door een ondergrondse waterbuffer waardoor het groen langer water kan blijven verdampen tijdens droogte.
Sommige groepen zijn extra kwetsbaar voor hitte. Wat doen jullie met dat gegeven in de plannen?
Om recht te doen aan de onevenredige impact van hitte op kwetsbare groepen, proberen we onze aanpak hierop aan te passen. Zo hebben we hittekaarten gecombineerd met data over kwetsbare groepen voor het bepalen van prioritaire gebieden. Het percentage ouderen in buurten vormde de basis voor de prioritering. Daarnaast is gekeken naar specifieke locaties met kwetsbare mensen zoals verzorgingstehuizen, bejaardentehuizen, kinderdagverblijven en scholen.
Hoewel er nog geen uniforme aanpak is voor deze groepen, is er met het Rotterdamse Hitteplan al wel aandacht voor het verkleinen van de kwetsbaarheid van deze groepen. Door een aanpak op stadsniveau maar ook via een wijkgerichte benadering worden lokale inzichten verzameld over waar de kwetsbare mensen zich bevinden, welke gewoonten er in de wijk zijn, welke koele plekken worden gebruikt en welke behoefte er in de wijk is om de weerbaarheid tegen hitte te vergroten.
Samenwerking met woningcorporaties is eveneens een strategie om kwetsbaarheid te verminderen. Het is bekend dat huurders vaak meer last van hitte ervaren dan kopers omdat zijn minder de vrijheid en/ of middelen hebben om hun woning hittebestendig te maken. In deze samenwerking proberen we samen de kennis te vergoten over het hitteprobleem in de verschillende panden, wat effectieve maatregelen kunnen zijn – we hebben er ook een aparte subsidie voor. Voor corporaties met thuisplusflats (zelfstandig wonende mensen met een hoge zorgvraag) hebben we richtlijnen over zonwering en koele gezamenlijke ruimtes.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 6, 2023). Tekst: Michiel G.J. Smit, Redactie Stadswerk Magazine
