Datagedreven werken in de openbare ruimte
Door de stapeling van maatschappelijke opgaven zoals energietransitie en klimaatadaptatie wordt het steeds lastiger om alles passend te krijgen. We zullen daarom meer integraal moeten werken. Daar hoort eenduidige en accurate informatie bij. Hoe zorg je daarvoor? Het initiatief BORius doet een aanzet.
Als je integraal wilt werken met veel partijen, dan is het belangrijk dat je allemaal naar één en dezelfde waarheid kijkt. Vaak denken we dat dat zo is. Maar in de praktijk blijkt het toch vaak anders te zijn, zeker als je eenmaal de bodem ingaat. Integraal werken draait daarom om de vraag: hoe komen we tot een samenwerking op basis van de juiste informatie in een vroegtijdig stadium?
Slimme uitwisseling informatie
In ieder geval hebben we hiervoor een beeld van het gebied nodig. Dat geeft namelijk aan of er voldoende ruimte is voor de verschillende functies en draagt bij aan efficiëntie en effectiviteit van het proces in de gehele keten. Het is ook een middel bij de planning en het zoeken naar afstemming erover.
Later in het proces, als je maatregelen gaat ontwerpen en uitvoeren, dan is er ook weer behoefte aan adequate informatie, maar die is vaak net weer wat anders dan in de planfase. Dit illustreert dat de behoefte aan informatie verandert gedurende het proces en tussen verschillende stakeholders.
Professional in de openbare ruimte? Dan lees je Stadswerk Magazine!
De informatie over de ondergrond wordt geproduceerd en beheerd door verschillende partijen. Het zou een doorbraak zijn als verschillende tools op ieder moment de beschikbare informatie over de ondergrond konden inzetten en ontsluiten. Met daarbij als uitgangspunt dat data-eigenaren controle houden over hun eigen data en in hun eigen bedrijfsomgeving kunnen blijven werken.
De gewenste situatie
In een willekeurige gemeente Hierist is in samenwerking met het energiebedrijf besloten om een warmtenet aan te leggen. Daarnaast werkt men aan een oplossing voor wateroverlast bij overvloedige regen. De capaciteit van de riolering is niet voldoende en moet vernieuwd worden.
De realisatie van deze ambities is een meerjarenplan. Vooral de oude wijk De Brink, die voorzien wordt van een warmtenet, is een ingewikkelde operatie. De realisatie wordt gepland in samenwerking met de exploitant van het nieuw te bouwen warmtenet, bestaande netbeheerders en woningcorporaties. Zij willen in de oude wijk hun bezit willen verduurzamen voordat de huizen op het warmtenet worden aangesloten. Zo ontstaat een integraal programma voor deze vernieuwing.
Voor deze vernieuwingen moeten veel straten opengebroken worden voor het vernieuwen van de riolering, het aanleggen van het geplande warmtenet en het verzwaren van het elektriciteitsnet. In planfasen wordt uitgezocht welke objecten ondergronds en bovengronds aanwezig zijn in het plangebied. De gemeente raadpleegt haar eigen beheersysteem op basis van het Informatiemodel Openbare Ruimte (IMBOR) en bevraagt de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en Basisregistratie Ondergrond (BRO) hierop. Bovendien worden de SIKB-standaarden (Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer) voor archeologie en bodemkwaliteit in dit onderzoek meegenomen. De gemeente is namelijk een archeologische vindplaats, en het plangebied sluit aan op vervuilende industrie.
Naarmate de data meer aan elkaar verbonden worden ontstaat langzamerhand een compleet beeld over het plangebied. De gemeente is klaar om een integraal plan te maken. De actualiteit, juistheid en volledigheid van de data laat hier en daar nog wel wat te wensen over. Niettemin heeft de gemeente er het volste vertrouwen in dat de volledige, juiste en actuele gegevens beschikbaar zijn als na het project de data weer terug geleverd worden aan de databronnen. De gemeenten en andere partijen kunnen hier dan dankbaar gebruik van maken.
De gemeente Hierist en alle beheerders van ondergrondse netten brengen hun informatie over de straten en de te vervangen onderdelen samen. Zo kan men met de meest actuele gegevens een integraal ontwerp maken. Als alle informatie is samengebracht, start de aanbesteding en wordt een ingenieursbureau geselecteerd. De gegevens van de huidige situatie en het technisch ontwerp worden door de aannemer gebruikt voor het voorbereiden van de uitvoering van de werkzaamheden. Tijdens die uitvoering wordt exact ingemeten waar de riolering en kabels en leidingen zijn gelegd. Na oplevering worden alle revisiegegevens opgeleverd aan de gemeente en de netbeheerders van de wijk zodat zij weer een actueel beeld hebben van de inrichting van de ondergrondse netten.
De huidige situatie
Tot zover de gewenste wijze van samenwerken en data delen. In de huidige situatie ontstaan grote problemen wanneer data worden samengebracht en gedeeld met andere partijen zoals hierboven beschreven.
Zo lukt het niet goed om informatie van gemeente en alle beheerders van ondergrondse netten samen te brengen omdat iedereen zijn eigen taal gebruikt om objectgegevens vast te leggen. Bovendien is de manier waarop data worden gedeeld niet gestandaardiseerd. Het ingenieursbureau, de aannemer en de landmeter werken elk met hun eigen datamodellen om de gegevens van de nieuwe situatie vast te leggen. Daardoor gaat informatie tijdens het proces verloren en zijn na afloop de data over de nieuwe situatie niet op orde.
Visie BORius
Onder de naam BORius (Beheer Openbare Ruimte Informatie- en Uitwisselstandaarden) is een visie geschreven. De toekomstige situatie zoals hierboven beschreven wordt mogelijk met:
- Het creëren van een datastandaard voor alle objectgegevens, inclusief de gegevens over de kwaliteit, de planning en de maatregelen
- Standaarden voor de ontsluiting van de gegevens voor het delen van deze data tussen de relevante partijen
- Het mogelijk maken van integraal werken (programmeren, ontwerpen, uitvoeren, beheren)
Het Gegevenswoordenboek Stedelijk Water (GWSW),waar Stichting RIONED het voortouw in heeft genomen, is al zo’n samenhangend informatie-, uitwissel-, validatie-, proces-, netwerk- en presentatiemodel voor rioleringen. Voor de openbare verlichting wordt gewerkt aan het GWSL. BORius verbindt deze en andere standaarden met elkaar. CROW en Stichting RIONED verkennen momenteel het draagvlak voor deze visie bij een keur aan partijen en proberen daarvoor (start-)financiering te regelen.
Wilt u meer weten over BORius? Stuur dan een mail naar Jan-Pieter.Eelants@crow.nl.
Van onze partner, Stadswerk Magazine (nummer 6, 2022). Tekst: Harro Verhoeven & Jan-Pieter Eelants, CROW; Han de Wit, Tauw; Eric Oostrum, Stichting Rioned
Foto bovenaan: Pexels
